Bergamalı Galen

Herkese merhaba ‘Bergama Heykelleri’ adlı bir yazı dizisinin ilkini bugün sizlerle paylaşıyorum. İlk Heykelimiz Bergamalı Galen. 

Bergama Heykelleri ile ilgili video çalışmamı yazının sonuna bırakıyorum, inceleyebilirsiniz.

Heykeltıraşı Ekin Erman tarafından yapılan heykel 2012 yılından beri Cumhuriyet Meydanında yer almaktadır. Ayrıca şehrimizde Galenos adını taşıyan bir cadde de bulunmaktadır.

CLOD GALİNOS YA DA BERGAMALI GALEN

Bergama’nın yetiştirdiği en önemli ve en büyük bilginlerden biri. Hekimlerin babası ünvanını almış biri olan galen M.S. 130 yıllarında Bergama’da dünyaya gelmiştir. Babası senato üyesi, düşünür, matematikçi, mimar ve lehçeler hakkında araştırma yapan biri olan NİKON’dur. 

Çok yönlü bir babası olması nedeniyle ondan çok şey öğrenmiştir. Clod ismi asıl adı olup sonrasında babası ona tatlı anlamına gelen Galinos (Galenos) ismini vermiştir. İnsancıl, ahlaklı oldukça uysal biri olduğu için babasının böyle bir isim verdiği düşülmektedir.  

İlk eğitimini Bergama’da  Asklepion’da ünlü düşünürlerden ve elbette babasından aldı. 17 yaşında tıp eğitimine başladı. 20 yaşında ise şimdinin lisans derecesi diyeceğimiz bir seviyeye ulaştı. Bundan sonraki bir iki yıl içinde ise oldukça nam yapmış bir hekim durumuna geldi.  Çok çalışkan biri olan Galenos sürekli araştırmalar yapar ve yeni diller örenmek için çalışmalar yapmaktaydı. 

Babasını ölümünden sonra çok büyük bir servetin sahibi olmasına rağmen o kendisini geliştirmek için Kıbrıs, Girit, İtalya ve Makedonya’yı gezmeyi hikayeler biriktirip deneyim kazanmayı tercih etti. Yaşı 26’ya geldiğinde Bergama’da gladyatörler kışlasının Baş hekimliğini yaptı. Ama ününü artırmak istiyordu ve 32 yaşında Roma’ya gitti.

Aslında buraya gitmesinin bir nedeni de Asklepion’un kendine özgü tekniklerinin Galenos’un kendi dehasına ve çalışma yöntemlerine uygun olmamasıydı. Galenos iyileşmesi olanaksız hastalara iyileşebilir yönünde görüş bildirmesi bu durumun başlıca nedeni diyebiliriz. Fakat Asklepion’un sağlığı koruma noktasında yerinin çok önemli olduğunu ve oldukça kutsal bir yer olduğunu hep vurgulardı. 

Roma’ya gittiğinde kendisini hekimlerin yaşadığı bir çok tartışmaların ortasında buldu. Sahip olduğu üstün bilgi ve konuya hakimiyeti neticesinde bu tartışmalar son buldu. Kendisi ünlü devlet adamlarını tedavi ederek ününe ün katmıştır. Hatta İmparator Mark Orel ona bir madolyon hediye etmiştir. Madolyanun üzerinde ‘’Romalıların İmparatorundan Hekimlerin İmparatoruna’’ yazmaktadır. 

Galenos tıp dünyasının bir diğer değeri Hipokrat yapıtlarını incelemiş ve kendine bir yol gösterici olarak almıştır. Ama ayrı görüşlerde geliştirmiş ve bir sentez yapmıştır. Kısacası Hipokratın her görüşüne o evet dememiştir. 

Ortaya koyduğu eserlerin sayısı 500’ü bulmuştur. Ağırlıklı çalışmaları ise insan bedeni anatomisi ve kas yapıları ile ilgilidir. Galen bunların 200’ünde anatomi ile ilgili çalışmalarını anlatmıştır. 83 türlü ilaç yapımını ortaya koyan reçetesi de mevcuttur. Ama bu çalışmalarının çoğu Roma’da çıkan bir yangında zarar görmüş. Kurtarılanlar Fransızca olarak 22 ciltte toplanmış. Arapça olanları ise İstanbul’da Süleymaniye Kütüphanesinde bulunmaktadır. Kendisi aynı zamanda İbni Sina’nın da rehber edindiği bir hekimdir. 

Galenos M.S. 201 yılında Bergama’da hayata gözlerini yummuştur. Galenos Hekim ölmeden önce yarımcılarına fındık büyüklüğünde iki şey vermiş ve ben öldükten sonra bunlardan birini örs’ün üzerine koyun diğerini de su dolu bir testi içine koyun bakalım ne göreceksiniz diye bir istekte bulunmuş. Öldükten sonra dediği yapılmış ve örs akıp erimiş, testideki su donmuş. Dönemin filozofları bu işten şu şekjilde özetlemiş; ‘ Akmakta olan suyu dondurdum, demiri erittim yok ettim ama ölüme çare bulamadım.’

Not: Bu kadar ünlü birinin, Bergama’nın merkezi bir yerinde heykeli bulunan birinin Bergama’nın ören yerlerinde satılan küçük hediyelik eşyalarda (aşağıda fotoğrafı var.) Hipokrat yazılması beni üzen bir durum olduğu gibi kimsenin buna bir şey dememesi daha da üzücü bir durumdur. Bu konu hakkında siz değerli okuyucularında düşüncelerini merak ediyorum ve takdiri sizlere bırakıyorum. 

Hamit İRİ